Dit zijn filmbeelden van Anny van Dijk-Bajema, een schaatsheldin die – nu blijkt – het verste kwam in de hel van ’63. Morgen zit haar dochter in de uitzending van Spijkers met Koppen om te vertellen over haar moeder, samen met Syds Wiersma van het Fries Film en Audio Archief.
Ze stempelt in Franeker af in stijlvol wit en met een lange Scandinavische muts. Ze drinkt ook een warme kop thee of chocola. Het is nog licht en ze ziet er sterk en fit uit. De commentator merkt op: ‘Women take part in the tour as well as men, and their achievements belie the term the weaker sex.’
Wie is deze vrouw en hoe ver is ze gekomen, vroeg Syds Wiersma van het Fries Film Archief zich af. Hij mailde mij. Tegelijkertijd had ik een mailwisseling met een boeklezer en Elfstedenliefhebber, Sietse de Vries uit Delft, over precies de vraag: welke vrouw kwam het verst in de Elfstedentocht van 1963? Het bleek Anny te zijn, de schaatsster die in 1956 al over de finish kwam als eerste vrouw.
‘Moedermelk begon te bevriezen’
Dochter Anke: ‘Mijn moeder schaatste de Elfstedentocht van 1963 samen met mijn vader. Ze was een geweldige schaatsster, mijn vader trouwens ook. En ze hadden de tocht zeker uitgereden, vertelden ze ons later, maar mijn moeder gaf nog borstvoeding aan mijn jongere zusje Pep. Op de Feinsumervaart werd de stuwing zo hevig dat ze bij Bartlehiem niet verder kon. Rond haar borst werd de onderkleding nat en de moedermelk begon al te bevriezen. Het werd pijnlijk, koud en gevaarlijk. Ze moest van het ijs af. Bij boer Siebenga op de hoek van de Aldtsjerkstervaart werd ze warm ontvangen. Het was half zes ’s middags. Mijn vader Broer wilde nog door naar Dokkum en hij had de finish kunnen halen, maar besloot uiteindelijk toch bij mijn moeder te blijven.’
Wopkje Kooistra en Sjoerdtsje Faber
Het Fries Film en Audio Archief vindt nog steeds beelden van vrouwen in de Elfstedentocht, ook uit privéarchieven. Hiermee wordt de geschiedenis steeds weer meer ingekleurd. Hoe mooi is dat!
Vorig jaar vonden ze beelden van Sjoerdtsje Faber en Wopkje Kooistra, de schaatsheldinnen uit Op eigen houtje die in 1941 de Elfstedentocht samen reden. Ik vertelde erover bij Omrop Fryslan en Met het Oog op Morgen.
Dag van de Elfstedentocht
De Polygoonfilm met Engels commentaar zal op 15 januari worden vertoond op de jaarlijkse Dag van de Elfstedentocht. Kaarten zijn nog beperkt beschikbaar. Anke en Pep van Dijk zullen daar over hun moeder worden geïnterviewd.
Verhaal Elfstedenrijdster Anny van Dijk-Bajema in media
Verschillende media besteedde afgelopen week aandacht aan het bijzondere verhaal van Anny van Dijk-Bajema:
Trouw: Ruim zestig jaar na De Tocht volgt alsnog de erkenning voor de beste vrouw
NOS: Oude beelden werpen nieuw licht op beste schaatsster in hel van ’63
